ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΕ Ο κ.Αλέξανδρος Αλεξανδρίδης
Μια αναντίρρητη αλήθεια της σύγχρονής μας πραγματικότητας είναι η εντυπωσιακά αλματώδης εισαγωγή του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή (Η/Υ) στη ζωή μας. Η εξέλιξη αυτή αφορά όλο το φάσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων· είναι εκτός από πάγια, συνεχώς αναπτυσσόμενη και βελτιώσιμη και έχει το παρήγορο χαρακτηριστικό της χρησιμότητας – μόνο στην περίπτωση που η εφαρμογή της πραγματοποιείται με σχέδιο, προδιαγεγραμμένους στόχους και εκλαϊκευμένο προφίλ.
Ένα τόσο ισχυρό και απρόβλεπτων δυνατοτήτων όπλο είναι για μας τους διδάσκοντες μία πρόκληση, πιστεύω, να το εισάγουμε δημιουργικά στην εκπαιδευτική διαδικασία (εντός και εκτός τάξης, στα χέρια διδασκόντων και διδασκομένων). Και το έχουμε κάνει εν μέρει. Το ζήτημα είναι να προσδιορίσουμε τη χρησιμότητα αυτής της διαδικασίας, ώστε και ελπιδοφόρο μέλλον να έχει και απήχηση στο κοινό που απευθύνεται. Αλλά και κάτι άλλο είναι σημαντικό να επιτευχθεί: η εξοικείωση πρώτα των διδασκόντων με την τεχνολογία των Η/Υ, ώστε αυτοί να δώσουν εναύσματα σ΄ ένα παιδί ή έφηβο να καταπιαστεί δημιουργικά με ένα computer. Και υπογραμμίζω τον όρο «δημιουργικά», γιατί τα video games, η άσκοπη πλοήγηση σε άγνωστους διαδικτυακούς τόπους και άλλα συναφή, που προσφέρει η χρήση Η/Υ, μόνο σπατάλη χρόνου προκαλούν, αντικοινωνικότητα, ίσως και νοσηρή προπαγάνδα.
Για τη σκοποθεσία αυτού του άρθρου διευκρινίζω: είναι πεποίθησή μου, ότι ο Η/Υ μπορεί να γίνει εργαλείο μάθησης, έρευνας, αξιολόγησης και δημιουργίας από όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους φορείς της εκπαιδευτικής μας διαδικασίας (καθηγητές – μαθητές – φοιτητές).
Προς την κατεύθυνση που αναφέρθηκε παραπάνω μπορεί να λειτουργήσει η παραγωγή λειτουργικού εκπαιδευτικού λογισμικού. Με τον όρο «λειτουργικό» εννοώ εκμεταλλεύσιμο και προσβάσιμο από κάθε χρήστη, με τη βοήθεια απλών κατευθυντήριων οδηγιών. Με το δεδομένο ότι σήμερα η αγορά παρουσιάζει μια ασυνήθιστη (για μένα που είμαι φιλόλογος) αντίθεση – ότι δηλαδή το 90% (ίσως και παραπάνω) των εκπαιδευτικών τίτλων (cd – rom) που κυκλοφορούν έχουν περιεχόμενο θετικών επιστημών – θέλω να σημειώσω την ανάγκη δραστηριοποίησης και άμεσης προσαρμογής των θεωρητικών σπουδών στη νέα – ισχυρή τεχνολογία. Κάτι τέτοιο, όχι μόνο δε θα αλλοιώσει τη φυσιογνωμία και το μεγαλείο τους, αλλά θα τις γονιμοποιήσει δημιουργικά, δίνοντάς τες, ας μου επιτραπεί ο όρος, το «new look», ώστε να γίνουν αποτελεσματικά διεισδυτικές στις συνειδήσεις των σύγχρονων ανθρώπων και να μπολιάσουν μέσα τους το μεγαλείο που κρύβουν.
Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να γίνει, όσο ο φοιτητής, ο δάσκαλος ή ο καθηγητής των θεωρητικών σπουδών δε γνωρίζει ούτε το πλήκτρο εκκίνησης του Η/Υ. Αν μία φορά διαπιστώνεται άγνοια σΆ αυτούς, τότε εκατό φορές άγνοια και αδιαφορία πιστώνεται στις συνειδήσεις των μαθητών.
ΓιΆ αυτό, λοιπόν, επιτακτική είναι η ανάγκη επιμόρφωσής μας (διδασκόντων και διδασκομένων) πάνω στις εκπαιδευτικές, μαθησιακές και γνωστικές δυνατότητες των Η/Υ. Φυσικά, αυτό θα είναι το δεύτερο βήμα μας, αφού αποκτήσουμε την εξοικείωση χειρισμού με τα «μηχανήματα του διαβόλου» (για να θυμηθώ το χαρακτηρισμό ενός γεράκου, που έφτασε στΆ αυτιά μου τυχαία). Μηχανήματα της δημιουργίας είναι, κατά τη γνώμη μου, οι Η/Υ. Και τέτοια μπορούμε να τα καταστήσουμε, αφού εμείς είμαστε οι δημιουργοί και χειριστές των. Κάθε πράγμα μπορεί να γίνει «…του διαβόλου», όταν ανάλογη είναι η μεταχείριση και αξιοποίησή του από μας.
Πιο συγκεκριμένα για την εκπαιδευτική πράξη θα ήθελα να διατυπώσω τα εξής: Θα έπρεπε η διδασκαλία των μαθημάτων να υποστηρίζεται από το ανάλογο εκπαιδευτικό λογισμικό, το οποίο θα μπορούσε να είναι αντικείμενο μελέτης και παρακολούθησης και στο σπίτι. Αλλά και ο διδάσκων από την πλευρά του θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τα πλεονεκτήματα ενός ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού τίτλου, ώστε να διευκολύνει τη δουλειά του και να παρουσιάζεται στα παιδιά πιο ενημερωμένος. Και το πιο βασικό: χωρίς να χάνεται μέσα σε σωρούς βιβλίων και σημειώσεων.
Ηλεκτρονικά λεξικά, θεματογραφίες αρχαίων συγγραφέων, σχεδιαγράμματα εκθέσεων, ηλεκτρονικά διαγωνίσματα, πίνακες γραμματικής και συντακτικού, λεξιλόγια ειδικών όρων – φράσεων, λεξιλογικές ασκήσεις, αρχικοί χρόνοι ρημάτων κ.α. (περιορίστηκα στην εκπαιδευτική μου ιδιότητα), θα μπορούσαν μέσω του Η/Υ να γίνουν όπλα διδασκαλίας με καταπληκτικά αποτελέσματα.
Ας μη γελιόμαστε όμως. Το χαρτί, το μολύβι, ο πίνακας και προπάντων ο λόγος δε θα αντικατασταθούν ποτέ επάξια από μια οθόνη. Ο ισχυρισμός μου αυτός δεν είναι, βέβαια, μια απρόσμενη ανατροπή των θέσεών μου. Απλώς, τώρα στο τέλος, αισθάνομαι την ανάγκη να ξεκαθαρίσω κάτι: μίλησα για υποβοήθηση γνώσης κι όχι για αντικατάστασή της από οθόνες και πλήκτρα. Το νόημα των θέσεών μου είναι η αποτελεσματική αξιοποίηση της τεχνολογίας στο πεδίο της εκπαίδευσης κι όχι η μηχανοποίηση της γοητευτικής αυτής διαδικασίας. «Όχι» λοιπόν στο ρομπότ καθηγητή ή στον παθιασμένο κομπιουτεράκια μαθητή, αλλά «ναι» στον «αρωγό μάθησης computer.